บริการสอนการใช้

     

    บริการสอนการใช้ เป็นประเภทหนึ่งของงานบริการอ้างอิงและสารสนเทศ เป็นการสอนผู้ใช้ในการค้นคว้าและการใช้เครื่องมือได้อย่างถูกต้อง ไม่ว่าจะเป็น บัตรรายการ หนังสืออ้างอิง การสืบค้นออนไลน์ การบริการสอนการใช้จะมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้ใช้มีการรู้สารสนเทศ( Information literacy skills ) ช่วยให้ผู้ใช้สามารถเข้าถึงสารสนเทศได้ด้วยตนเอง เป็นการส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต ซึ่งไม่เพียงแต่เป็นการช่วยค้นหาสารสนเทศเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการเรียนรู้วิธีค้นหาสารสนเทศด้วยตนเองต่อไปในอนาคตด้วย

  พัฒนาทางเทคโนโลยีสารสนเทศ 

         การเพิ่มขึ้นของสารสนเทศเป็นพลังขับเคลื่อนที่สำคัญ ที่เป็นปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในสังคมอย่างกว้างขวาง รวมถึงการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการใช้สารสนเทศ และ การแสวงหาสารสนเทศ ทำให้บุคคลต้องเผชิญกับทางเลือกสารสนเทศที่หลากหลาย จึงมีความจำเป็นที่ต้องรู้เกี่ยวกับการประเมิน การเลือก การสังเคราะห์ ข้อมูลข่าวสาร และการเพิ่มทักษะใหม่ๆในการสืบค้นสารสนเทศ

  ความสำคัญ การรู้สารสนเทศ 

          เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาความรู้ความสามารถของมนุษย์ ให้มีความสามารถในการคิดวิเคราะห์อย่างมีระบบ มีวิจารณญาณและความสามารถในการสร้างองค์ความรู้ใหม่ นำไปสู่การเรียนรู้ตลอดชีวิตและการนำความรู้เหล่านั้นไปพัฒนาสังคมและประเทศชาติให้เป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ด้วย นอกจากนั้นยังรวมไปถึง การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้ได้รับการศึกษาที่สูงขึ้น ฝึกทักษะกระบวนการคิด วิเคราะห์ การแสดงความคิดเห็น และการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง

   Literacy การรู้สารสนเทศ

            ในปัจจุบันไก้ให้ความหมายไว้ว่า ความสามารถในการคิดวิเคาระห์อย่างมีวิจารณญาณ ตระหนักในสารสนเทศ ความสามารถแปลความหมาย ตีความ และนำสารสนเทศมาใช้ได้อย่างเหมาะสม และผู้รู้สารสนเทศ (Information literacy) คือ ผู้ที่สามารถรู้ว่าเมื่อใดสารสนเทศเป็นสิ่งจำเป็น สามารถระบุแหล่งสืบค้น ค้นหาข้อมูล ประเมิน และใช้สารสนเทศนั้นๆได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล การรู้สารสนเทศได้เพิ่มทักษะการรู้คอมพิวเตอร์ ( Computer literacy) ซึ่งหมายถึง ซึ่งหมายถึงการที่บุคคลมีความรู้ความเข้าใจ ในการประยุกต์ใช้คอมพิวเตอร์ให้เกิดประโยชน์กับงานของตน 

   ทักษะ 3 ประการในแผนพัฒนาทุนมนุษย์ ตามกำหนดของ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ คือ

1. ทักษะในการใช้เทคโนโยลีสารสนเทศและการสื่อสาร (ICT literacy)

2. ทักษะการรู้สารสนเทศ (Information Literacy)

3. การรู้เท่าทันสื่อ (Media Literacy)

    ผู้รู้สารสนเทศ คือ  ผู้ที่มีทักษะในด้านสารสนเทศ ดังนี้

1. มีความตระหนักวาสารสนเทศมีประโยชน์และจะช่วยให้สามารถทำงานได้ดีขึ้น

2. รู้ว่าจะค้นสารสนเทศได้จากที่ใด และจะสืบค้นอย่างไร

3. สามารถประเมินสารสนเทศและแหล่งสารสนเทศได้อย่างมีวิจารณญาณ

4. มีความสามารถในการคิด วิเคราะห์สารสนเทศ

5. สามารถใช้สื่อสารสนเทศให้บรรลุตามวัตถุประสงค์อย่างมีประสิทธิภาพ

6. มีทักษะอื่นๆ เช่น ทักษะคอมพิวเตอร์ การรู้เทคโนโลยีและการสื่อสาร

    ความรู้ยุคดิจิทัลประกอบด้วยทักษะ ดังนี้

1. Basic literacy มีความรู้ ทักษะด้านภาษา การฟัง พูด อ่าน และ การเขียน

2. Visual literacy มีความรู้เรื่องสื่อ ภาพ และเสียง 

3. Media literacy เข้าใจรูปแบบการนำเสนอสื่อ การวิเคราะห์

4. Digital literacy มีความรู้เรื่องการใช้คอมพิวเตอร์ ใช้เครือข่ายและสามารถประยุกต์การใช้งาน

5. Network literacy

6. Cultural literacy มีความรู้ความเข้าใจถึงความหลากหลายทางวัฒธรรม

    ห้องสมุดและการส่งเสริมการรู้สารสนเทศ

            ห้องสมุดจะมีบริการสอนการใช้ (Instruction Services) คือบริการที่ต้องการให้ผู้ใช้รู้จักวิธีการค้นคว้า คือ แนะนำการใช้ห้องสมุด และทรัพยากรสารสนเทศ 

    ลักษณะการบริการสอนการใช้ มี 2 ลักษณะ คือ
1. บริการเฉพาะบุคคล ( One-to-one Instruction) 
             บรรณารักษ์อ้างอิงจะจัดการบริการสอน/แนะนำผู้ใช้เกี่ยวกับ หลักการค้นสารสนเทศ การใช้เครื่องมือค้นทรัพยากรสารสนเทศ และสารสนเทศที่ห้องสมุดจัดบริการ เช่น การค้นจากหัวเรื่อง การกำหนดคำสำคัญ การใช้ตัวดำเนินการและการค้นฐานข้อมูลเฉพาะรายชื่อ เป็นต้น

2.บริการเป็นกลุ่ม (Group Instruction) 
             เป็นการให้ความรู้เกี่ยวกับระบบการจัดการในห้องสมุด แผนกต่างๆในห้องสมุด ทรัพยากรที่ห้องสมุดบริการให้แก่ผู้ใช้  อาจมีทั้งการจัดทำคู่มือทั้งแบบสิ่งพิมพ์และอินเตอร์เน็ต และการแนะนำโดยบรรณารักษณ์ ลักษณะการให้บริการเป็นกลุ่ม ดังนี้
2.1 นำชมห้องสมุด  เป็นการแนะนำเกี่ยวกับลักษณะทางกายภาพของห้องสมุด แผนกบริการ การบริการพิเศษ เช่น การสืบค้นด้วยคอมพิวเตอร์ รวมถึงการอธิบายระบบห้องสมุดและแนวทางในการค้นคว้าในห้องสมุด
2.2 บริการสอนการใช้เครื่องมือการค้น เพื่อให้ผู้ใช้สามารถค้นคว้า ใช้คู่มือและทรัพยากรสารสนเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2.3 บริการสอนการค้นคว้า  เพื่อช่วยให้ผู้ใช้มีทักษะการรู้สารสนเทศ (Information Literacy)  มีทักษะการเรียนรู้ตลอดชีวิต